१) अल्पसंख्याक या शब्दाला भारतात विशेष महत्त्व आहे. त्याची मुळे इतिहासात आहेत. भारतीय राजकारणात ‘अल्पसंख्याक’चे वर्चस्व दीर्घकाळापासून आहे. अल्पसंख्याकवाद किंवा तुष्टीकरणाच्या राजकारणामुळे भारताची फाळणी झाली. मुस्लीम समाजाच्या बाजूने असलेल्या तुष्टीकरणाचे राजकारण केल्याचा आरोप काँग्रेसवर अनेकदा केला जातो.
२) भारतीय राज्यघटनेत अल्पसंख्याकांची कोणतीही विशिष्ट व्याख्या नाही. तथापि, राष्ट्रीय अल्पसंख्याक आयोगाची स्थापना 1992 मध्ये करण्यात आली. हा आयोगदेखील अल्पसंख्याक या शब्दाची व्याख्या करत नाही परंतु हिंदू सोडून इतर सर्व धर्मांचा उल्लेख करतो. त्याचबरोबर भाषिक अल्पसंख्याकांचाही उल्लेख आहे. व्यावहारिकदृष्ट्या, अल्पसंख्याक हा शब्द मुख्यत्वे धर्म आणि विशेषतः इस्लामशी संबंधित आहे. भारतात 14.23 टक्के ( म्हणजे 17.22 कोटी ) मुस्लीम लोकसंख्या आहे आणि एवढ्या मोठ्या लोकसंख्येचे वर्णन ‘अल्पसंख्याक’ म्हणून केले जाऊ शकते की नाही यावर चर्चा सुरू आहे.
3) अल्पसंख्याक समुदाय, विशेषत: इस्लाम आणि ख्रिश्चन हे नेहमीच भारतीय राज्यघटनेच्या प्रस्तावनेत नमूद केलेल्या ‘सेक्युलर’ शब्दाचा आश्रय घेतात. इंदिरा गांधींनी लादलेल्या आणीबाणीच्या काळात धर्मनिरपेक्ष या शब्दाचा समावेश करण्यात आला होता. संपूर्ण विरोधी पक्ष तुरुंगात असताना संसदेत आवश्यक ठराव मंजूर करण्यात आला. इंदिरा गांधींच्या कठोर राजवटीला लोकांची हिंमत नव्हती. धर्मनिरपेक्ष हा शब्द मूळ घटनेत नव्हता. खरं तर, संविधान सभेने या संज्ञेवर सविस्तर चर्चा केली परंतु या पदाचा समावेश करण्यापासून स्वतःला रोखले.
४) अल्पसंख्याक या शब्दाची नेहमीच शैक्षणिक वर्तुळात चर्चा होत असते. अल्पसंख्याक हा शब्द घटनाबाह्य आहे कारण तो संविधानाच्या मार्गदर्शक तत्त्वाचे – समानतेचे उघड उल्लंघन आहे. भारतीय संविधान जात, पंथ, भाषा, प्रदेश आणि इतर घटकांचा विचार न करता समानता सुनिश्चित करते, परंतु केवळ धर्म हा भेदभाव करणारा आहे. हा असा भेदभाव आहे की अल्पसंख्याक कल्याण मंत्रालयाच्या स्थापनेसह अनेक धोरणे विशेषत: अल्पसंख्याकांसाठी तयार केली जातात. बहुसंख्य हिंदूं असतानासुद्धा अल्पसंख्याक समाजाची नाहक मर्जी राखली जात असल्याचा आक्षेप घेतला जात आहे.
5) अचूक व्याख्या नसताना लोक प्रश्न विचारत आहेत की अल्पसंख्याक हा शब्द ठरवण्यासाठी लोकसंख्येच्या टक्केवारीची मर्यादा काय आहे. उदाहरणार्थ, स्वतंत्र भारतात 1951 मध्ये मुस्लिम लोकसंख्या दहा टक्के होती परंतु 2011 च्या जनगणनेनुसार ती आता 14 टक्क्यांच्या पुढे गेली आहे. स्वातंत्र्यानंतर मुस्लिम लोकसंख्या वाढत आहे आणि अल्पसंख्याक म्हणून पात्र होण्यासाठी लोकसंख्येची मर्यादा काय आहे असा प्रश्न उपस्थित होतो.
6) अल्पसंख्याकवादाने भारतभर अनेक समस्या निर्माण केल्या आहेत. कारण इस्लामचा ‘राष्ट्र’ या शब्दावर विश्वास नाही. मुस्लिम फक्त इस्लामवर विश्वास ठेवतात आणि भौगोलिक सीमा त्यांना मान्य नसतात. त्यामुळे भारताने कुराण आणि भारतीय संविधान यांच्यात संघर्ष पाहिला आहे. हिंदूंनी पुरोगामी गोष्टी सहज स्वीकारल्या आहेत, तर मुस्लिम समाजाने त्यांना शरियाच्या नावाखाली नेहमीच विरोध केला आहे. शाहबानो प्रकरण, तिहेरी तलाक इत्यादी उदाहरणे त्यासाठी सांगता येतील.
7) संविधानातील उदारमतवादी विचारांमुळे इस्लाम आणि ख्रिश्चन धर्मांतराचा अवाजवी फायदा घेत आहेत. इस्लाम आणि ख्रिश्चन धर्म मोठ्या प्रमाणावर धर्मांतरात गुंतलेले आहेत, ज्यामुळे संबंधित प्रदेशांच्या लोकसंख्येमध्ये आमूलाग्र बदल झाला आहे. हे ऐतिहासिक सत्य आहे की भारताचा एक भाग उर्वरित देशापासून वेगळा होतो, तेंव्हा त्या भागातील हिंदू अल्पसंख्याक बनतात. भारतानेही अशा प्रदेशांमध्ये दीर्घकाळ देशविरोधी कारवाया केल्या आहेत. असे घडते कारण धर्मांतरामुळे धर्मांतरित लोकांच्या मानसिकतेवर मोठा प्रभाव पडतो आणि ते बाह्य कृत्यांमध्ये गुंततात. परिणामी, अल्पसंख्याकवादाचा देशाच्या भौगोलिक एकात्मतेवर मोठा प्रभाव पडतो.
8) इस्लाम आणि ख्रिश्चन हे जातिव्यवस्थेवर विश्वास ठेवत नाहीत. खरे तर समानतेचे आश्वासन देऊन अनेक धर्मांतरे होतात. तथापि, इस्लाम आणि ख्रिश्चन धर्माचे अनुयायी आरक्षणाची मागणी करत आहेत, जे अस्पृश्यतेमुळे पंगू झालेल्या एस सी आणि एस टी च्या घटनात्मक अधिकारांवर थेट अतिक्रमण आहे. मुस्लिम आणि ख्रिश्चन धार्मिक अल्पसंख्याकांच्या आधारावर लाभ घेत आहेत आणि आता त्यांना त्यांच्या पूर्वीच्या जातींचे फायदे मिळवायचे आहेत, जे अनैतिक किंवा असंवैधानिक आहे.
इतिहास काळापासून भारताने मुस्लिम आणि ख्रिश्चन आक्रमणाची मोठी किंमत मोजली आहे. सर्वात जुन्या आणि आजही अस्तित्वात असलेल्या हिंदू संस्कृतीपुढे याचा गंभीर धोका निर्माण झाला आहे. इस्लाम आणि ख्रिश्चन हे दोघेही मोठ्या प्रमाणावर बेकायदेशीर धर्मांतरांमध्ये गुंतलेले आहेत, ज्यामुळे भारताच्या राष्ट्रीय आणि भौगोलिक एकीकरणासमोर गंभीर आव्हाने निर्माण झाली आहेत. इस्लाम आणि ख्रिश्चन धर्माच्या अनुयायांमध्ये ‘राज्य करण्यासाठी जन्माला येण्याची’ वृत्ती आहे, ज्यामुळे ते राष्ट्रीय जीवनाच्या सर्व क्षेत्रात आक्रमक बनतात. आपापल्या धर्माच्या प्रसारासाठी भारताचे आणखी विघटन करण्याचा त्यांचा डाव आहे. भारत हा एकमेव भौगोलिक भाग आहे, जो दोन अब्राहमिक धर्मांनी जिंकलेला नाही. इस्लाम आणि ख्रिश्चन धर्मासाठी ही सर्वात लाजिरवाणी परिस्थिती आहे. त्यामुळे अल्पसंख्याक या शब्दाचा वापर, त्यांचे तुष्टीकरण, अल्पसंख्याकांसाठी विशेष धोरणे चालू ठेवणे. ते ना संवैधानिक मूल्यांनुसार आहे ना राष्ट्रीय हिताच्या दृष्टीने योग्य आहे. ( सोर्स )