महिला उद्योजकांचे सक्षमीकरण: महाराष्ट्राने पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर महिला स्टार्टअप योजना सुरू –
भारताची स्टार्टअप इकोसिस्टम झपाट्याने वाढत आहे आणि महिलांच्या प्रगतीत प्रमुख योगदान देणारा देश म्हणून भारत नावलौकिक मिळवत आहे. या वर्षाच्या सुरुवातीला पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी असे विधान केले होते की “ भारत आता जागतिक स्तरावर तिसऱ्या क्रमांकाची सर्वात मोठी स्टार्टअप इकोसिस्टम आहे. त्यातील 1.25 लाख स्टार्टअप्स अत्यंत प्रभावी आहेत. त्यापैकी 45% पेक्षा जास्त स्टार्टअप्समध्ये महिलांचे नेतृत्व आहे. एकट्या महाराष्ट्रात, 21,000 हून अधिक स्टार्टअप्स उदयास आले आहेत. ज्यामुळे 2.37 लाख लोकांना रोजगार मिळाला आहे.”
या सर्व गोष्टींमुळे महिलांच्या नेतृत्वाखालील स्टार्टअप्समध्ये गुंतवणूक केल्याने केवळ वैयक्तिक उद्योजकांनाच फायदा होत नाही तर महिलांसाठी रोजगाराच्या संधी निर्माण होतात. ज्यामुळे मजबूत अर्थव्यवस्थेला हातभार लागतो. याव्यतिरिक्त, महिला उद्योजकांचे सक्षमीकरण शहरी आणि ग्रामीण दोन्ही भागात स्टार्टअप इकोसिस्टम वाढवली जात आहे.
या क्षेत्रात महिलांची महत्त्वाची भूमिका ओळखून महाराष्ट्र सरकारने 20 सप्टेंबर रोजी वर्धा येथे ” पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर महिला स्टार्टअप योजना ” सुरू केली. पण ही योजना नेमकी काय आहे आणि महिला उद्योजकांना त्याचा कसा फायदा होऊ शकतो? चला तर जाणून घेऊयात त्याबद्दल
पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर महिला स्टार्टअप योजना ही राज्यातील महिलांच्या नेतृत्वाखालील स्टार्टअप्सना आर्थिक सहाय्य आणि संसाधने प्रदान करण्याच्या उद्देशाने महायुती सरकारने सुरू केलेला एक उपक्रम आहे. या माध्यमातून महिलांच्या नेतृत्वाखालील स्टार्टअपना स्वावलंबी आणि स्वतंत्र होण्यास मदत केली जात आहे. या योजनेचा महाराष्ट्रातील सर्व महिला उद्योजकांना लाभ घेता येईल.
या योजनेंतर्गत महाराष्ट्रातील महिलांच्या नेतृत्वाखालील स्टार्टअप्सना सुरुवातीच्या टप्प्यात मदत दिली जाणार आहे. राज्यातील सुरुवातीच्या टप्प्यातील महिलांच्या नेतृत्वाखालील स्टार्टअप्सना किमान रु. 1 लाखपासून ते कमाल रु. 25 लाखांपर्यंत आर्थिक सहाय्य दिले जाणार आहे. शिवाय, या योजनेतील एकूण तरतुदींपैकी 25% मागासवर्गीय आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील महिलांसाठी सरकारने केलेल्या नियमांनुसार राखीव असतील. अंदाजे 500 स्टार्टअप्सना समर्थन देण्याची योजना असलेल्या या योजनेकरिता 100 कोटी रुपयांचे बजेट देण्यात आले आहे.
विशेष म्हणजे, या योजनेच्या शुभारंभाच्यावेळी महाराष्ट्र सरकारने निवडलेले काही लाभार्थीदेखील उपस्थित होते. त्यांना 25 लाखांपर्यंत विशेष आर्थिक मदत दिली जाणार आहे. महिलांच्या नेतृत्वाखालील या स्टार्टअप्समध्ये कला आणि हस्तकला, कृषी, आधुनिक तंत्रज्ञान आणि आरोग्य यासारख्या क्षेत्रांचा समावेश आहे.
या योजनेची घोषणा अर्थमंत्री आणि महाराष्ट्राचे उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांनी यावर्षी जूनमध्ये अर्थसंकल्प सादर करताना केली होती.
महाराष्ट्र सरकार या योजनेद्वारे खालील गोष्टी साध्य करू पाहत आहे
व्यवसाय वाढीसाठी आणि विस्तारासाठी राज्यातील नाविन्यपूर्ण संकल्पना असलेल्या महिलांच्या नेतृत्वाखालील स्टार्टअप्सना एकरकमी आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे.
महाराष्ट्र राज्यातील महिलांच्या नेतृत्वाखालील स्टार्टअप्सना पाठिंबा देणे.
राज्यातील महिलांच्या नेतृत्वाखालील स्टार्टअप्सना स्वावलंबी बनवणे.
देशातील सर्वाधिक महिलांच्या नेतृत्वाखालील स्टार्टअप्सचे राज्य म्हणून महाराष्ट्राची ओळख प्रस्थापित करणे.
महिलांच्या नेतृत्वाखालील स्टार्टअपद्वारे रोजगार निर्माण करून बेरोजगारी कमी करणे.
या याजेसाठी पात्रतेचे निकष :
DPIIT मान्यताप्राप्त आणि महाराष्ट्र राज्य-नोंदणीकृत स्टार्टअप असणे आवश्यक आहे.
स्टार्टअप कंपनीत 51% पेक्षा जास्त भागीदारी महिलांची भागीदारी असणे आवश्यक आहे.
स्टार्टअप 1 वर्षापेक्षा जास्त काळ कार्यरत असावे त्याची MCA कडे 31 ऑगस्ट 2023 पूर्वी नोंदणी केलेली असावी.
एकूण महसूल 10 लाख रुपये ते 1 कोटी रुपयांदरम्यान असावा.
महिलांच्या नेतृत्वाखालील स्टार्टअप्सनी महाराष्ट्र शासनाकडून इतर कोणतेही आर्थिक अनुदान लाभ घेतलेले नसावेत.
लाडकी बहिण योजना” सारख्या योजनांनी संपूर्ण महाराष्ट्रात महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी आधीच महत्त्व प्राप्त केले आहे. पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर महिला स्टार्टअप योजनेमुळे महिलांच्या आर्थिक स्वातंत्र्याला बळकटी देण्यासाठी सरकारच्या प्रयत्नांमध्ये भर पडली आहे.
आर्थिक सहाय्य देऊन आणि नवनिर्मिती आणि स्वावलंबनाला महत्त्व देणारे वातावरण वाढवून, ही योजना केवळ वैयक्तिक महिलांच्या नेतृत्वाखालील व्यवसायांची क्षमता वाढवत नाही तर बेरोजगारी कमी करणे, शाश्वत विकासाला चालना देणे आणि महाराष्ट्राला स्टार्टअप केंद्र म्हणून पुढे नेण्याच्या व्यापक उद्दिष्टात योगदान देते.