पुन्हा एकदा सावरकर : काँग्रेसी मतमतांतरे.

पुन्हा एकदा सावरकर : काँग्रेसी मतमतांतरे.

कर्नाटकचे आरोग्यमंत्री दिनेश गुंडुराव यांनी नुकतेच असे विधान केले की, ‘सावरकर चित्पावन ब्राह्मण असले तरी ते गोमांस खायचे आणि त्यांनी गोमांस खाण्याचा प्रचार केला होता. सावरकरांनी कधीच गोहत्येचा विरोध केला नाही. याबाबतीत त्यांचे विचार अत्यंत पुढारलेले (आधुनिक) होते.’’

_(टीव्ही ९ मराठी, दिनांक ३ ऑक्टोबर २०२४)_

सावरकर मासे, कोळंबी, अंडी, चिकन अशाप्रकारचा मांसाहार करायचे हे खरे आहे आणि हे स्वतः सावरकरांनी कधीही नाकारलेले नाही आणि लपवून देखील ठेवलेले नाही. पण सावरकरांनी कधीही गोमांस खाल्ले नाही आणि ते खाण्याचा आग्रह धरला नाही किंवा प्रचार-प्रसार पण केलेला नाही. सावरकरांनी गोहत्या, गोरक्षण यावर काही लेख लिहिले आहेत. ते समग्र सावरकर वाड्मय आणि ‘क्ष किरणे’ या पुस्तकात उपलब्ध आहेत. पण यातील एकाही लेखात त्यांनी स्वतः गोमांस खाल्ल्याचा उल्लेख केलेला नाही किंवा गोमांस खाण्याचा प्रचार-प्रसार केलेला नाही. त्यांचे आत्मचरित्र, समग्र सावरकर खंड, त्यांच्यावर लिहिलेली चरित्रे, समकालीन व्यक्ती आणि सहकार्‍यांच्या आठवणी, त्यांची पत्रे, त्यांच्यावरील ब्रिटिशांच्या नोंदी, गुप्त कागदपत्रे यात देखील सावरकरांनी स्वतः गोमांस खाल्ल्याचा उल्लेख नाही किंवा गोमांस खाण्याचा प्रचार-प्रसार केलेला नाही. *त्यामुळे ‘सावरकर गोमांस खायचे आणि त्यांनी गोमांस खाण्याचा प्रचार केला होता’ हे कर्नाटकचे आरोग्यमंत्री दिनेश गुंडुराव यांचे विधान धादांत खोटे आहे.* पुढे ते असेही म्हणाले की, ‘सावरकरांनी कधीच गोहत्येचा विरोध केला नाही. याबाबतीत त्यांचे विचार अत्यंत पुढारलेले (आधुनिक) होते.’ म्हणजे गोहत्या करणे किंवा त्याचा विरोध न करणे ही आधुनिक असण्याचा पात्रतानिकष किंवा फूटपट्टी आहे का? आणि गोहत्या न करणारे किंवा त्याचा विरोध करणारे सगळेजण प्रतिगामी आहेत का? काय खायचे आणि काय खायचे नाही हा प्रत्येकाचा वैयक्तिक प्रश्न आहे. त्याचा आधुनिक किंवा पुढारलेले विचार असण्या-नसण्याशी काय संबंध? म्हणजे आधुनिक आहात का नाही हे सिध्द करण्यासाठी त्या व्यक्तीला गोहत्या विरोध न करणे किंवा गोहत्या समर्थन करावे लागणार आहे का? यावर PETA ची काय भूमिका असणार आहे?

सावरकर म्हणायचे की, काय खायचे, प्यायचे हा प्रश्न आरोग्याशी निगडीत असल्याने हा वैद्यकशास्त्राचा प्रश्न आहे, धर्मशास्त्राचा नव्हे. माझा धर्म हृदयात आहे, पोटात नाही. पण म्हणून सावरकरांनी गोमांस कधीही खाल्लेले नाही. गाय हा एक उपयुक्त पशु आहे असे सावरकर म्हणायचे पण म्हणून त्यांनी गोहत्येचे कधीही समर्थन केलेले नाही. फक्त त्यांनी गोपूजनापेक्षा गोपालन करा असे सांगितले होते. सावरकरांचा गोशाळेला मुळीच विरोध नव्हता. फक्त त्यांची प्राथमिकता राष्ट्ररक्षणाला होती, कारण आपले राष्ट्र जगले, त्यातील माणस जगली तरच गाय जगेल असे त्यांचे म्हणणे होते.

*‘सावरकर हे विज्ञानवादी होते. सावरकरांबद्दलचे संकुचित विचार हे काँग्रेससमोरचे आव्हान आहे’, असे परखड मत काँग्रेसचे ज्येष्ठ नेते सुशीलकुमार शिंदे यांनी त्यांच्या आत्मचरित्रात व्यक्त केले आहेत.*

*पुढे ते म्हणतात, ‘माझ्या मनात वीर सावरकर यांच्याविषयी सन्मान आहे. त्यामुळेच १९८३ मध्ये नागपूरमध्ये वीर सावरकर यांच्या पुतळ्याच्या अनावरण कार्यक्रमात उपस्थिती दर्शवली होती. वीर सावरकर यांनी स्पृश्य-अस्पृश्यता आणि जातीयवाद संपवण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर प्रयत्न केले. मी स्वतः मागासवर्गातून येतो. त्यामुळे वीर सावरकरांनी जे प्रयत्न केले त्याचं महत्त्व मला ठाऊक आहे. वीर सावरकरांचं हिंदुत्व या विषयावर जोर दिला जातो. मात्र त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वात अनेक पैलू होते. तसंच वीर सावरकर विज्ञानवादी होते.’*

‘वीर सावरकर आणि त्यांचं हिंदुत्व यांचीच चर्चा होते. वीर सावरकर यांच्यातला विज्ञानवादी दृष्टीकोन, त्यांचं तत्वज्ञान, सामाजिक बांधिलकी, समाजातले सगळे घटक एकत्र यावेत म्हणून त्यांनी केलेले प्रयत्न याकडे का पाहिलं जात नाही? वीर सावरकरांबाबत एक संकुचित विचार करणं हे काही योग्य नाही. मी राजकारणात प्रदीर्घ काळ घालवला आहे. मला आता असं वाटतं की पक्षाने ही विचारधारा बदलली पाहिजे’, असाही उल्लेख सुशीलकुमार शिंदेंच्या पुस्तकात आहे. (लोकसत्ता, दिनांक २ ऑक्टोबर २०२४)

*म्हणजे काँग्रेसचा सावरकरांविषयीचा दृष्टिकोन चुकीचा आहे. राजकीय सावरकर म्हणजे त्यांचे हिंदुत्व जरी काँग्रेसला मान्य नसलं तरी सामाजिक सावरकर काँग्रेसने समजून घेणे आवश्यक आहे. राजकीय सावरकर मान्य नाहीत म्हणून संपूर्ण सावरकरच नाकारणे किंवा त्यांच्या देशभक्तीवर शंका उपस्थित करणे उचित नव्हे असेच तर सुशीलकुमार शिंदे यांना म्हणायचे नसेल ना?*

– अक्षय जोग

(लेखक हे स्वा. सावरकर: आक्षेप आणि वास्तव,

सावरकरांचे हिंदुत्व, सावरकर परिचित – अपरिचित,

दुर्लक्षित हिंदुहितवादी,

Veer Savarkar: Allegations and Reality

आणि

Veer Savarkar- A Social Revolutionary

या पुस्तकांचे लेखक आहेत.